Της Καλογριάς (Πωγώνι) - Ηπειρώτικα τραγούδια
29 Μαΐου 1453. Η συγκλονιστικότερη ημέρα του νεότερου Ελληνισμού. Η Κωνσταντινούπολη, η Πόλη των πόλεων έπεσε στα χέρια των εχθρών. Τέτοια η θλίψη του Ελληνισμού, που απ' άκρον εις άκρον της Αυτοκρατορίας όλοι θρήνησαν με τον τρόπο τους την Άλωση της Ρωμανίας (Βυζαντινής Αυτοκρατορίας). Σαν έπεσε τελειωτικά η Πόλη στα χέρια των Τούρκων, ο πόνος κι ο καημός ήταν μεγάλος. Κι έγινε τραγούδι ο πόνος και θρήνος ο καημός. Κι απ' άκρη σ' άκρη της παλιάς αυτοκρατορίας τραγουδήθηκε και θρηνήθηκε. Κι αν η άλωση ήταν γεγονός, η ελπίδα πως κάποια μέρα... πάλε με χρόνια και καιρούς... έμειναν πάντα... Στο Πωγώνι Ιωαννίνων, αλλά και σε άλλες περιοχές της Ηπείρου, όπως π.χ. στη Θεσπρωτία και στο Βορειοηπειρώτικο χώρο, είναι πασίγνωστος ο θρύλος της Καλογριάς και των μισοτηγανισμένων ψαριών. Το τραγούδι αφηγείται ποιητικά έναν από τους πιο γνωστούς θρύλους της Άλωσης, το θρύλο της γριάς που για να δεχτεί την αδιανόητη είδηση ότι η Πόλη έπεσε, έβαλε όρο να πεταχτούν τα μισοτηγανισμένα ψάρια απ' το τηγάνι και να επιστρέψουν στο νερό. Τα ψάρια πήδηξαν και κατά την λαϊκή παράδοση κολυμπούν ακόμη μέσα στο αγίασμα της εκκλησίας του Μπαλουκλί. Για περαιτέρω παραλλαγές ανά την Ελλάδα: www.youtube.com/playlist?list=PLAfaymYWz_hnf1YqOEC7aJ9WnZuTNVUiY&feature=mh_lolz Οι στίχοι: Καλόγρια τηγάνιζε ψαράκια στο τηγάνι και μια φωνή, ψιλή φωνή απανωθιό της λέγει: "Πάψε γριά το μαγερειό κι η Πόλη θα τουρκέψει". "Όταν τα ψάρια πεταχτούν και βγουν και ζωντανέψουν, τότε κι ο Τούρκος θα να μπει κι η Πόλη θα τουρκέψει". Τα ψάρια πεταχτήκανε, τα ψάρια ζωντανέψαν κι ο Αμιράς εσέβηκεν με τ' άλογο καβάλα.
